De Achterhoek heeft inmiddels de twijfelachtige primeur om ruimte te bieden aan twee nieuwe megastallen, waarbij de uitbater zelf maatregelen mag nemen om de stikstofuitstoot te beheersen. Daartoe wordt dan een sensor meetsysteem geplaatst voor continue meting van stikstofuitstoot. Daarbij wordt in de te verlenen vergunning een maximale stikstofuitstoot per jaar aangegeven (“jaarvracht”) waar men onder moet blijven (‘doelvoorschriften’ genoemd).
Tegen de beide megastallen, in Berkelland en Oost Gelre, heeft onze stichting een zienswijze ingediend, in samenwerking met MOB (Mobilisation for the Environment). Ondanks dat deze nieuwe wijze van vergunningverlening uitgebreid is voorbereid in samenspraak met de Wageningse Universiteit, lobby-organisaties etc. voorzien we dat het niet zal leiden tot verminderde stikstofuitstoot. De overheid lijkt er zelf ook niet geheel van overtuigd dat dit een houdbaar concept is, maar het toetsen van de houdbaarheid wordt bij externe partijen neergelegd. Dat laat ons weinig keus gezien de negatieve ervaringen met zogenaamde innovatie in de intensieve veehouderij. Zie bijvoorbeeld de onvoldoende werkende emissiearme stallen, waarvan meerdere inmiddels door de Raad van State in de ban zijn gedaan.
Het principe om continue uitstoot van schadelijke stoffen (ammoniak e.d.) te meten, kan op zich op onderdelen bruikbaar zijn (denk aan effectmeting van luchtwassers, met voor- en nameting).
Maar het borgen van meetsystemen als bij dit systeem van ‘doelvoorschriften’ is bijzonder complex. Enerzijds is de betrouwbaarheid van meetapparatuur nog te beperkt. Anderzijds zijn dergelijke systemen fraudegevoelig.
Bovenal, hoewel dit doelvoorschriften-systeem (ook) wordt gepresenteerd als instrument om stikstofuitstoot te verminderen, is het omgekeerde het geval. Het systeem vergt de nodige investering, die alleen terugverdiend wordt door voortgaande schaalvergroting. In de eerste twee pilots (Berkelland en Oost Gelre) is dan ook sprake van vergroting van de veestapel. En het is dus geen toeval dat het megastallen zijn die baat hebben bij deze opzet.
Waar de opgelegde ‘jaarvracht’ op gebaseerd is, wordt niet duidelijk uit de conceptvergunningen. Mocht de stikstofuitstoot al op het voorgaande niveau blijven (met saldering), voor het mestoverschot geldt dat zeker niet! Van extensivering van de veeteelt is in het geheel dus geen sprake. Terwijl de Ecologische Autoriteit steeds vaker voor staluitbreidingen het ‘nee-tenzij’ adviseert voor natuurgebieden.
Het ligt op het pad van het lokaal bestuur deze aspecten meer integraal af te wegen. Zeker als het gaat om een koerswijziging in het te vergunnen systeem. Een systeem dat het doel stikstofvermindering naar alle waarschijnlijkheid niet dichterbij brengt, eerder een volgende trede is in de voortgaande intensivering.